16. ਦਿਲ੍‍ਲੀ ਜਨਲੋਕਪਾਲ ਬਿਲ 2015’ 
ਦਿਲ੍‍ਲੀ ਜਨਲੋਕਪਾਲ ਬਿਲ 2015’ ਕੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਸਮੇਂ ਅਧ੍‍ਯਕ੍ਸ਼ ਕੇ ਅਲਾਵਾ ਦਸ ਲੋਗੋਂ ਕੀ ਕਮੇਟੀ ਹੋਗੀ। ਜਿਸਮੇਂ ਪਾੰਚ ਲੋਗ ਰਿਟਾਯਰ੍ਡ ਜਜ, ਵਕੀਲ ਯਾ ਦੂਸਰੇ ਕਾਨੂਨਵਿਦ ਹੋ ਸਕਤੇ ਹੈਂ। ਲੇਕਿਨ, ਉਨਕੇ ਪਾਸ ਕਮ ਸੇ ਕਮ 20 ਸਾਲ ਕਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋ। ਪਾੰਚ ਸਦਸ੍‍ਯ ਸਮਾਜ ਕੇ ਅਲਗ-ਅਲਗ ਸੇ ਹਿਸ੍‍ਸੇ ਸੇ ਤਾਲ੍‍ਲੁਕ ਰਖਨੇ ਵਾਲੇ ਹੋਂਗੇ। ਜਨਲੋਕਪਾਲ ਕਾ ਚੁਨਾਵ ਪੂਰੀ ਤਰਹ ਰਾਜਨੀਤਿ ਸੇ ਮੁਕ੍‍ਤ ਹੋਗਾ। ਜਨਲੋਕਪਾਲ ਕੇ ਚੁਨਾਵ ਮੇਂ ਕਿਸੀ ਭੀ ਏਕ ਵ੍‍ਯਕ੍ਤਿ ਕਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਚਲੇਗਾ। ਜਨਲੋਕਪਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰਹ ਸ੍ਵਾਯਤ੍ਤ ਸੰਸ੍ਥਾ ਹੋਗੀ। ਇਸਕੇ ਦਾਯਰੇ ਮੇਂ ਮੁਖ੍ਯਮੰਤ੍ਰੀ, ਉਪਮੁਖ੍ਯਮੰਤ੍ਰੀ ਸਮੇਤ ਸਭੀ ਮੰਤ੍ਰੀ ਆਏੰਗੇ। ਜਨਲੋਕਪਾਲ ਬਿਲ ਕੇ ਤਹਤ ਮਿਲਨੇ ਵਾਲੀ ਸ਼ਿਕਾਯਤੋਂ ਕੇ ਖਿਲਾਫ 6 ਮਹੀਨੇ ਮੇਂ ਜਾੰਚ ਪੂਰੀ ਕਰਨੀ ਹੋਗੀ ਔਰ ਇਤਨਾ ਹੀ ਵਕ੍ਤ ਸੁਨਵਾਈ ਖਤ੍ਮ ਕਰਨੇ ਕੇ ਲਿਏ ਮਿਲੇਗਾ। ਯਾਨੀ ਸਾਲ ਭਰ ਕੇ ਭੀਤਰ ਹਰ ਸ਼ਿਕਾਯਤ ਕਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕਰਨਾ ਹੋਗਾ। ਬਿਲ ਕੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਭ੍ਰਸ਼੍ਟਾਚਾਰ ਮੇਂ ਲਿਪ੍ਤ ਪਾਏ ਜਾਨੇ ਪਰ ਸੰਪਤ੍ਤਿ ਜ਼ਬ੍ਤ ਕਰਨੇ ਕਾ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨ ਹੋਗਾ। ਜਨਲੋਕਪਾਲ ਕੇ ਕਾਮ ਮੇਂ ਸਰਕਾਰ ਕਾ ਕੋਈ ਹਸ੍ਤਕ੍ਸ਼ੇਪ ਨਹੀਂ ਹੋਗਾ। ਜਨਲੋਕਪਾਲ ਬਿਲ ਕੋ ਸਜਾ ਦੇਨੇ ਕਾ ਪੂਰਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੋਗਾ। ਜਨਲੋਕਪਾਲ ਬਿਲ ਕੇ ਫੈਸਲੇ ਕੋ ਸਿਰ੍ਫ ਹਾਈਕੋਰ੍ਟ ਮੇਂ ਹੀ ਚੁਨੌਤੀ ਦੀ ਜਾ ਸਕੇਗੀ। ਭ੍ਰਸ਼੍‍ਟਾਚਾਰ ਕੇ ਮਾਮਲੇ ਮੇਂ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਏ ਜਾਨੇ ਪਰ ਆਰ੍ਥਿਕ ਦੰਡ ਕਾ ਭੀ ਪ੍ਰਾਵਧਾਨ ਹੋਗਾ।
ਇਸਕੇ ਅਲਾਵਾ ‘ਦਿਲ੍‍ਲੀ ਜਨਲੋਕਪਾਲ ਬਿਲ 2015’ ਮੇਂ ਕਈ ਔਰ ਕਡ਼ੇ ਨਿਯਮ ਬਨਾਏ ਗਏ ਹੈਂ। ਇਨ ਨਿਯਮੋਂ ਕੀ ਘੇਰੇਬੰਦੀ ਮੇਂ ਅਬ ਭ੍ਰਸ਼੍‍ਟਾਚਾਰਿਯੋਂ ਕਾ ਬਚ ਪਾਨਾ ਬੇਹਦ ਮੁਸ਼੍ਕਿਲ ਹੋਗਾ। ਸਿਟੀਜਨ ਚਾਰ੍ਟਰ ਔਰ ਵ੍ਹਿਸਲਬ੍‍ਲੋਵਰ ਕੋ ਭੀ ਇਸ ਦਾਯਰੇ ਮੇਂ ਲਾਯਾ ਜਾ ਸਕਤਾ ਹੈ।