|
|
.
11.
پنجاب دریائی
پانیاں دا اکلا مالک ہے۔
بھانویں کیپٹن
سرکار بہت معاملیاں وچ سنگھرس کر رہی ہے تے بہت
معاملیاں وچ فیل ہو چکی ہے۔ پر سبھ توں وڈی
پھیئلیئر دریائی پانیاں سبندھی ہے۔ جو کیندر سرکار
1947 توں پنجاب نال دروہار کردی آئی ہے۔ اج اوہ
ثالثی راہیں کدوں پنجاب نوں انصاف دین لگی ہے۔
کیپٹن سرکار نوں اس مصلے دا کوئی قنونی حلّ لبھنا
چاہیدا ہے۔ سریم کورٹ دا پھیشلا پنجاب دے خلاف
ہونا پنجاب سرکار دی ناکابلیئت دا ثبوت ہے۔ اس
مشلے نال پنجاب دی خوش حالی و کنگالی دا مشلا جڑیا
ہویا ہے۔
بادلشاہی نے
پہلے چٹانلیاں دی یاری کارن، تے بعد وچ پردھان
منتری دی خوسی پراپت کرن لئی، پنجاب نال وشواس
گھات کیتا۔ ہن کیپٹن صاحب کول اس ولّ دھیان دین دا
سماں ہی نہیں ہے۔ اوہناں دا کوئی ہتیسی اوہناں نوں
ملکے اس سبندھی کوئی رائے نہیں دے سکدا۔ کیونکے
اوہناں ملاؤن دا ادھیکار اک اجیہے رٹائرڈ پیسیئیس
افسر نوں دتا ہویا ہے، جس وارے کیہا جاندا ہے کہ
اس افسر دی مودی سرکار تکّ پہنچ ہو چکی ہے۔ کیپٹن
سرکار ڈگدیاں ہی اس نوں دلی دربار وچ اچ آہدا ملن
دی آس ہے۔ جے کیپٹن صاحب نے اسنوں اسے طرحاں وشیس
ادھیکار دیئی رکھے تاں 2019 دی اشیمبلی چون وچ
کیٹن سرکار دا ڈگنا یقینی ہے۔ راشٹرپتی، پردھان
منتری، الیکشن کمیشن، سودھانک غلطی نوں درست کرن
لئی کسے سمیں پارلیمینٹ تے اشیمبلی چون اکٹھیاں
کرواؤن لئی من بنا چکے ہن۔ 2019 ڈھکواں سماں ہے۔
کیپٹن صاحب نوں اپنی سرکار آپ سمبھالنی چاہیدی ہے۔
دریائی پانیاں دے مشلے ولّ خاص دھیان دینا چاہیدا
ہے۔ آؤ ہن آپاں اس معاملے سبندھی آپ وچار کریئے۔
1981
وچ بٹھنڈہ دے
کجھ کساناں نے جہناں وچ میرا بھی کجھ یوگدان سی،
پنجاب ہریانہ ہائیکورٹ وچ اک رٹ داخل کیتی سی۔
جسدا مکھ منتوَ سی کہ پنجاب دریائی پانیاں دا اکلا
مالک ہے۔ ایہہ مد سٹیٹ لسٹ وچ ہے۔ اس لئی، ناں ہی
کیندر نوں اس سبندھی ٹریبیونل بناؤن جاں کسے قسم
دا دخل دین دا حق ہے، اتے ناں ہی سپریم کورٹ نوں
اس سبندھی کوئی نرنا لین دا ادھیکار ہے۔ جسٹس
سندھانوالیا نے اسدی سنوائی لئی 31 دسمبر 1981 دن
شکروار دی تاریخ نیئت کر دتی سی۔ سنوائی سرکار دی
بینتی تے سوموار تک ایڈجرن کر دتی گئی۔ وار ایتوار
دیاں چھٹیاں ہون دے واوجود، جسٹس سندھاوالیا نوں
پٹنا ہائی کورٹ وچ سوموار چارج لین دا حکم دتا
گیا۔ ایہہ کیس بھی سپریم کورٹ نے اپنے کول منگوا
لیا۔
36
سال توں، ایہہ
کیس سپریم کورٹ وچ پینڈنگ ہے۔ جدکہ، سپریم کورٹ
نوں اسنوں اپنے کول منگواؤن دا ادھیکار ہی نہیں
سی۔ سپریم کورٹ صرف دو کارناں کرکے کوئی کیس اپنے
کول منگوا سکدی ہے۔ جاں تاں ہائی کورٹ دے دو ججاں
نے اکو کیس سبندھی وکھو وکھرے فیصلے دتے ہون۔ جاں
کیس دو ہائیکورٹاں نال سبندھت ہووے۔ ایہہ کیس
ایہناں دوہاں مداں ادھین ہی نہیں سی۔ اس لئی سپریم
کورٹ نوں اس سبندھی پھیشلا لین دا کوئی ادھیکار ہی
نہیں ہے۔
سرکار اس کیس
نوں واپس چنڈیگڑ ہائیکورٹ وچ لیائے۔ پنجاب ہائی
کورٹ دے اک سینئر وکیل دا کہنا ہے کہ ایہہ کیس
ڈسمش ان ڈپھالٹ ہو چکا ہے۔ پر پر میری سوچ ہے کہ
جے ایہہ ڈسمش ہو بھی چکا ہے، تاں بھی اس نوں رسٹور
کروایا جا سکدا ہے۔ مے اپنے گرودوارہ صاحب دا کیس
سپریم کورٹ وچ تقریباً 30 سال بعد رسٹور کروایا
ہے۔ میں اس نوں رسٹور کرواؤن دے یتن وچ ہاں، پر
میرے کول اتناں پیسہ نہیں ہے۔ سرکار لئی ایہہ
ممولی خرچ ہے۔
قومانتری قنون
تے بھارتی سودھان انوسار پنجاب ستلج بیاس تے راوی
دریاواں دے پانی دا واحد مالک ہے۔ پنجاب انڈس واٹر
ٹریٹی جو 19 دسمبر 1960 نوں کرانچی وچ جواہر لال
نیہرو تے پھیلڈ مارشل ایوبکھاں درمیان ہوئی سی،
انوسار ستلج بیاس تے راوی دے پانی دا پنجاب اکلا
مالک ہے۔
پاک نوں دتی جان والی 6 کروڑ 20 لکھ پونڈ
رقم بھارت نے نہیں سی دتی۔ پرواسی پنجابیاں اس سمے
اپنا فنڈ اکٹھا کیتا تے آپو اپنیاں سرکاراں توں
کمپیریٹو گرانٹ دی منگ کرکے، 6 کروڑ پونڈ دی رقم
پاکستان نوں دتی۔ اس سمے تقریباً سارے پرواسی
پنجابی ہی سن۔
ایہہ رقم اج دی قیمت انوسار عرباں روپئے
بندی ہے۔
پنجاب سرکاراں،
پنجابیاں نوں دھوکھادین لئی، پانیاں سبندھی کیس
ضرور کردیاں رہیاں ہن۔ پر ایہہ کیس صرف پنجابیاں
نوں دکھاؤن لئی کیتے گئے ہن۔ ایہناں وچ مکھ مدا
ایہی ہندا سی کہ راپیریئن لاء دے مطابق دسریاں
صوبیاں نوں ودھ پانی کیوں دتا جا رہا ہے۔ راپیریئن
لاء دا ارتھ ہے “دو ہکداراں وچکار ونڈ” دا قنون۔
دریائی پانیاں دے سبندھ وچ راپیریئن شبد دی
ورتوں کرنا ہی، پنجاب نال وشواس گھات ہے۔ پنجاب
پانیاں دا اکلا مالک ہے۔ بھارتی سودھان، راپیریئن
لاء اتے قومانتری کسٹمری لاء، مطابق بھی پنجاب
اکلا ہی دریائی پانیاں دا مالک ہے۔ راپیریئن لاء
دا سدھانت منّ لینا ہی پنجاب دی ہار ہے۔
سپریم کورٹ وچ
پئے کیس وچ میری دلیل ایہہ ہے کہ ورڈ بینک نے
پچھمی پنجاب نوں 6 کروڑ پونڈ اس ادھار تے دوایا سی
کہ پچھمی پنجاب تے کجھ ہور علاقیاں دی، دریا راوی
تے بیاس دے پانی نال آبپاشی ہندی ہے۔
جد ایہہ دریا ہند دی ونڈ وچ چلے گئے تاں
پاکستان نوں چناب جیہلم آدی دریانواں توں پانی
لین لئی نوینیاں نہراں سوئے بناؤنے پین گے۔ ایہہ
خرچہ بھارت دیوے۔ بھارت دس سال بعد ہی، ایہناں
دریانواں دا پانی ورتن دا حقدار ہوئے گا۔
ہن سوال پیدا
ہندا ہے کہ بھارت نے ایہناں دس سالاں وچ، ایہناں
دریانواں دا سارا پانی ورتن لئی کیہڑے نہر نالے
بنائے؟ ایہہ سارا پانی جے پنجاب کول آ جاندا تاں
پنجاب نوں ہریانہ، دلی، راجستان نوں پانی دینا
مشکل نہیں ہونا سی۔ ایہہ جمینواری کیندر سرکار دی
ہے۔ کی پنجاب بھارت دا حصہ نہیں ہے؟ پنجاب نال
اتھاہ وتکرا ہو رہا ہے۔ اسیں ہریانہ جاں دلی نوں
پانی دین توں انکار نہیں کردے۔ پر پہلے ساڈا پانی
تاں سانوں دیؤ۔ ایہہ پانی 58 سال بعد اج بھی
پاکستان نوں جا رہا ہے۔ جسنوں ورتوں وچ لیاؤن دا
خرچہ بھی بہت ممولی ہے۔ اج بھارت سرکار، پاک نوں
جا رہا پانی، پنجاب دی ورتوں وچ لیائے۔ کلّ ہریانہ
جناں چاہے پانی لے لوے۔ جتناں پانی پاک نوں جا رہا
ہے، ہن پنجاب اسدا سوواں حصہ بھی نہیں ورت رہا۔
گورداس پور کول
راوی تے بیاس دی دوری صرف 20 کو کلومیٹر دی ہی ہے۔
ایہہ بالکل پدھری دھرتی ہے۔ پٹھان کوٹ کول راوی
دریا تے جموں کشمیر نال سانجھے بنائے گئے رنجیت
ساگر ڈیم توں بیاس دریا صرف ست کو میل ہی رہِ
جاندا ہے۔ کجھ مہینیاں وچ ہی راوی دا سارا پانی
بیاس رانہیں ہریکے لیاندا جا سکدا ہے۔ اتنے ودھے
ہوئے پانی دی سنبھال لئی بیاس دریا دی بنی بننی،
جاں پٹھان کوٹ کولوں ہی نویاں نہراں کڈھکے پانی
آبپاشی لئی دے دین تے اک شڑک نالوں زیادہ خرچ نہیں
ہندا۔ کیندر سرکار نے بھانویں اک راوی بیاس لنک
نہر پہلے ہی کڈھی ہوئی ہے۔ پر ہرانی اس گلّ دی ہے
کہ راوی دا پانی پھر بھی لاہور نوں جا رہا ہے۔ جو
کہ پنجاب دا حق ہے۔
بھارت سرکار
سندھ دریا دی اک شاکھا دے کشنگنگا استھان اپر،
دریا چناب دی اک ساکھا اپر رتلے دے استھان تے
ہائیڈرو الیکٹرک ڈیم تاں بنا رہا ہے۔ ایہناں اپر
عرباں روپئے لگے ہن۔ پاک نال مڑ جھگڑا شروع ہو گیا
ہے۔ ورڈبینک اگلے مہینے پھر انڈس واٹر ٹریٹی دا
ملئنکن کر رہا ہے۔ پر کیندر پنجاب لئی کجھ کو لکھ
نہیں خرچ سکدا۔
کیپٹن سرکار
ٹرمینیشن آف واٹر ایگریمینٹج ایکٹ 2004 دی دھارا،
ودھان سبھا وچ ردّ کر دیوے۔ کیونکے ایہہ دھارا
پنجاب لئی اتی گھاتک ہے۔ ایہہ دھارا پنجاب دے
پانیاں لئی کیتے جان ولے سنگھرشاں تے ملنیوگ
انشاپھ تے سدیوی پابندی لاوندی ہے۔ کیونکے اس
انوسار پنجاب سرکار نے اپنے سندھانک متے راہیں،
پنجاب نال ہندے رہے دھروء نوں سنویدھانک منظوری
پردان کر دتی گئی ہے۔ استوں پہلاں پانیاں، بجلی،
بھاکھڑا آدی سبندھی، جنے بھی کتھت اکرارنامیں
ہوئے سن، سبھ اپر پنجاب ولوں ویکتی گت سائین ہوئے
سن۔
جو پنجاب لئی کسے قسم دے بونڈ ثابت نہیں ہندے سن۔
کیندر دی کانگرس سرکار نے، کیپٹن سہب اپر
انؤچت دوا پاکے، پنجاب نال وشواس گھات کروایا۔ اسے
کرکے ہی اسنوں ودھان سبھا وچ پاس ہون توں ترت بعد،
دستی گورنر پنجاب کول لجاکے، ترت قنون دی شکل دے
دتی گئی۔
اس گنانہ لئی کانگرس تے اکالی دونو
گنانہگار ہن۔ کیوکے اس لئی دوہاں دی سہمتی سی۔
ایسیپی پنجاب
لئی ناں ہی وکھرے راج دی منگ کردی ہے، اتے ناں ہی
کشمیر وانگ وشیس سٹیٹسّ دی منگ کردی ہے۔ ایسیپی
بھارتی سنویدھان دی مکھدھارا، دھارا اک دے ادھین
صوبیاں لئی پھیڈرل ادھیکاراں دی منگ کردی ہے، اتے
اس لئی اپنے لوکاں نال بچنبدھّ ہے۔ دھارا اک
انوسار بھارت سٹیٹس (راجاں) دی یونین ہے۔ اس لئی
پھیڈرل ٹائیپ سرکار ہے۔ بھارتی ودھان انوسار مداں
کیندر (کیندر سرکار تے پارلیمینٹ) اتے پرانتک
(سبائی سرکار تے اسیمبلی) ادھیکاراں وچ، ونڈیاں
گئیاں ہن۔ پانی سٹیٹ لسٹ وچ ہے۔
کیندر سرکار
اپیکس کورٹ دی غلط ورتوں، آدی غیر سودھانک دخل
انداجی دے دخل واپس لئے۔ جے کیندر سرکار پنجاب
دیاں ایہہ سنویدھانک منگاں نہیں پروان کردی تاں
پنجاب سرکار شنیکت راشٹر نوں، اس بھارتی سودھان
ورودھی دخل اداجی کارن، پنجاب نوں ہوئے نکشان دی
پورتی لئی، تے صوبائی حقاں دی بحالی لئی، ٹریبیونل
بناؤن دی منگ کرے، ناں کہ پدریائی پانیاں دی ونڈ
سبندھی۔ بھارت سرکار اجیہے کومانتری ٹریبیونل دا
ورودھ نہی کر سکدی۔ کیونکے بھارت سرکار، انڈو-پاکو
واٹر ٹریٹی 1960 توں لیکے اج تکّ، کئیوار کومانتری
ٹریبیونل منّ چکی ہے۔ اجیہے ٹریبیونل
انٹرکنٹینینٹل، انٹرسٹیٹ، تے پھیڈرل سسٹم وچ سٹیٹ
سینٹر کیساں وچ بنائے جاندے ہن۔
ہریانہ سرکار
دلی سرکار توں 150 کروڑ روپئے پانی دی قیمت منگ
رہی ہے۔ جدکہ ایہہ پانی ہریانے دا نہیں، پنجاب دا
ہے۔ جو کیندر نے گیرسنودھانک طریقے نال اپنا غلط
پربھاو ورتکے ہریانے نوں دتا ہویا ہے۔ پنجاب سرو
توں ہی بیکانیر تے پٹیالہ سمونہ (اس سمیں دا
پیپسو) دیاں ریاستاں توں اپنے پانی دا معاوضہ
لیندا رہا ہے۔ ہن پنجاب ایہناں تناں سٹیٹاں توں
پانی دی قیمت لین دا حقدار ہے۔
پنجاب دے کئی
ڈیماں ادھین ہماچل دی زمین آؤندی ہے۔ پنجاب دے تنے
دریا ستلج، بیاس، راوی ہماچل وچوں ہی آؤندے ہن۔
ایسیپی ہماچل نوں پانیاں دا راپیریئن حقدار منظور
کردی ہے۔ ہماچل اپنیاں لوڑاں انوسار جناں پانی
چاہے ورت سکدا ہے۔ ایسیپی اسنوں منظور کردی ہے۔ پر
ہماچل دی ورتوں توں وادھو پنجاب آئے پانی دا پنجاب
مالک ہے۔ بھاکھڑا ڈیم تے دوسرے ڈیم، انڈو-پاکو
واٹر ٹریٹی دے مطابق، پانی دی سنبھال لئی بنائے
گئے ہن۔ ہماچل اپنی زمین دی قیمت لین لئی حقدار
ہے۔ اس زمین دی قیمت وچ، پنجاب توں اج تک بجلی
وصولی دی رقم ایڈجشٹمینٹ ہو سکدی۔ ہماچل جے چاہے
تاں اپنے رقبے دے مطابق اتنی زمین لے سکدا ہے۔ پر
ہماچل بھاکھڑا توں پیدا ہوئی بجلی لین دا حقدار
نہیں ہے۔ ہماچل اج پنجاب توں جو کئی ہزار کروڑ
روپئے منگ رہا ہے، لین دا حقدار نہیں ہے۔
|
|