42. پنجاب اج انکلاب دے مہانے تے کھڑھا ہے۔

پیارے ویرو۔ ایہہ ٹھیک ہے کہ سماج وچ انقلاب سدا نوجوان ہی لیاؤندے رہے ہن۔ اج بھی پنجاب انقلاب دے مہانے تے کھڑھا ہے۔ میرے دیکھن وچ ہی سماج واد دا بڑا پربھاو سی۔ رسیا اس انقلاب دا موڈھی منیاں جاندا سی۔ "سوویت دیس" وغیرہ رسالے تے ہور لٹریچر بڑی وڈھی گنتی وچ ونڈیا جاندا سی۔ اس سمیں کمیونجم لیاؤن دی لہر اینے زور تے سی کہ لوکراج ووٹ راج دی گلّ کرن والے نوں پچھانہ کھچو، برزوآ سماج ورودھی، سمجھیا جاندا سی۔ غدار کیہا جاندا سی۔ میں بھی 16 کو سال دی عمر وچ سماج واد، کمیونجم دا وڈا پرچارک بن گیا سی۔ اس سمیں مینوں نوجواناں وچ اجیہا ہی ستکار مل رہا سی جہو جیہا اج دلی وچ گھنئیا نوں مل رہا ہے۔ موگا کالج وچ جا کے مینوں بہت وار دلی جان دا موقع ملیا۔ جس کارن غیر رشیئن انگلش لٹریچر ملن دی سہولت ملی۔ بھاویں میں غیر رشیئن لٹریچر نوں رشیئن ٹائیپ سماج واد نال دشمنی سمجھدا سی، پر مے ہر وچر سننا تے سمجھنا ضروری سمجھیا۔ جس نال رسیاں دے اندر دیکھن دا موقع ملیا۔

دیس نوں وڈے کمیوناں دا ڈھانچہ دتا گیا سی۔ جتھے کسے دا اپنا کوئی گھر نہیں سی۔ اپنی کوئی جائداد نہیں سی۔ ہر اک استری پرش نوں گھٹو گھٹّ اٹھ گھنٹے کم کمیون وچ ہر حالت کم کرنا پیندا سی۔ پتی پتنی نوں اکٹھے اکے کمیون وچ رکھنا سماج واد لئی گھاتک سمجھیا جاندا سی۔ ماں بچے نوں جنم دین لئی، کمیون دے جنیپا کیندر وچ جنم دے کے، واپس اپنے کم تے چلی جاندی سی۔ رسیا دی اپنی کرنسی نہیں سی۔ جے کسے پتی جاں پتنی نوں اپنے کمیون توں اپنی پتنی جاں پتی نوں ملن لئی چھٹی ملدی تاں کمیون ولو اس نوں اک کارڈ دتا جاندا سی۔ جس نال اوہ صرف کمیون توں ہی کھانا کھا سکدا سی۔ کوئی پرسنل دوکان ہی نہیں سی چلا سکدا۔ سارا دیس اک وڈی جیل بنیا ہویا سی۔

ایہہ کجھ جان کے میں بہت حیران ہویا۔ میرے کول تاں گھروں باہر جان دا سادھن بن گیا سی۔ جس کرکے میری ہارن کافی ہائی ہو گئی سی۔ پر جنہاں بھولے بھالے لوکاں نوں پڑائی دا کوئی سادھن ہی نہیں سی ملیا، اوہ تاں جھوٹھے پرچار دا شکار ہوکے کمیونجم سماج واد نوں ہی اپنا دھرم سمجھ رہے سن۔ اوہ تاں اپنے آپ نوں اگانھ ودھو سمجھ رہے سن، پر اصلیت وچ اوہ سماج دی صحیح بنتر دے رستے وچ رکاوٹ سن۔ اپنے ایہناں ویراں نوں کویں سمجھایا جاوے کہ اوہ سماج دے دشمن دا ہتھیار بن رہے ہن۔ اوہناں نوں کویں سمجھایا جاوے کہ رسیا دے لوک کامریڈاں ولوں لٹے گئے ہن۔ جتھے کوئی صحیح ووٹنگ نہیں ہندی۔ پر دنیا نوں دسیا جاندا سی کہ رسیا وچ کمیونسٹ پارٹی 99 %کمیونسٹ ووٹ نال جتی ہے۔ صرف کمیونسٹ ورکر نوں ووٹ دین دے ادھیکار سن۔ ووٹ بھی ساڈے ہن وانگ نہیں سی ہندی۔ اک کارڈ تے کتھت ووٹر توں پچھیا گیا دکھایا جاندا سی کہ توں کمیونجم نوں ٹھیک مندا ہیں جاں نہیں۔ ڈکٹیٹرشپ اینی سخت سی کہ نانہہ کہن والے دی موت یقینی سی۔ تقریباً ست لکھ رشیئناں نوں اسے جرم بدلے برزوآ قہقے ماریا جا چکا سی۔ نہرو راج سمیں بھارت وچ ایہہ لہر اپنے جوبن تے سی۔ پنجاب بھی اس لہر دا کافی شکار ہو چکا سی۔

اس دا زیادہ شکار مالوا سی۔ بھدوڑ بٹھنڈہ ہلکے وچ سدا کامریڈ ہی جتدا سی۔ رامپرا ہلکے وچ کامریڈ بابو سنگھ چھ وار جت گیا سی۔ اکالی بھی پنج چھ وار ہار چکا سی۔ دو وار ضمانت ضبط ہو گئی۔ میری عمر امیدوار بنن توں بہت گھٹّ سی۔ اس سمیں الیکشن تقریباً دو مہینے چلدی سی۔ پر میں صرف لوکاں نوں کمیونجم دی اصلیت دسن دے ادیش نال ہی الیکشن لڑنی چاہی سی۔ لوکاں کول پہنچن دے اج ورگے سادھن اس سمیں موجود نہیں سن۔ میں جتن لئی نہیں، پنتھ (اکالی دل) نوں جتاؤن لئی کھڑھا ہویا سی۔ میں اپنے بھراواں وچ اپنی گلّ کہی۔ اوہناں نوں ٹھیک لگی۔ پنجاہ ہزار ووٹ وچوں، تنّ کونی لڑائی وچ، مینوں ساڈھے چھ ہزار نال جت ملی۔

آزاد جت کے اکالی دل وچ شامل ہونا مینوں اک دھارمک کم لگا۔  بادل صاحب دے خاندان وچ دو تنّ رشتے داریاں بھی سن۔ پر اندر آکے پتہ لگا کہ پنتھ دے نام اپر سبھ کجھ لٹیا جا رہا ہے۔ شرومنی کمیٹی لٹی جا رہی ہے۔ پنڈاں دے گورو گھراں نوں لٹن تے اپنے قبضے وچ لین لئی، بڑے گھٹیا طریقے نال قنوناں وچ سودھاں کیتیاں جا رہیاں ہن۔ شاملات، پنچائتی زمیناں تے، اپنے بندیاں دے قبضے کروائے جا رہے ہن۔ پنتھ سیوا، امان داری، وفاداری، یوگتا دی کوئی قدر نہیں سی۔ صرف پیسے دی پردھانتا سی۔ جو وڈی لٹّ کرکے لیائے گا۔ وڈا چڑھاوا چاہڑے گا۔ اس دی ہی قدر سی۔ پنجاب دا سبھ کجھ لٹیا جا رہا سی۔ لوکاں دے سبھ حق مارے جا رہے سی۔ پر لوک پھر بھی پنتھ قہقے، سبھ کجھ توں انبھول جاں معاف کرکے، ووٹاں پا رہے سن۔ جویں جویں سماج وچ کجھ نویاں اجاداں آؤندیاں گئیاں۔ ایہناں دی ورتوں پنجاب لٹن لئی ہی کیتی گئی۔ پرنٹ میڈیئے ڈرایا بھی گیا تے خریدیا بھی گیا۔ سوشل میڈیا تے غیر قنونی قبضہ کرکے لوکاں نوں ڈشئنپھرمیشن راہیں گمراہ کیتا گیا۔ جے کسے ورودھ کیتا اس نوں نکسلائیٹ جاں پنتھ ورودھی قہقے ختم کر دتا گیا۔ جھوٹھے پولیس مقابلے 1970 وچ شروع ہوئے، جدوں غدری بابا بوجھا سنگھ، تے اس دے مرگند ورگے تقریباً 30 دیشبھگت، نکسلائیٹ کہہ کے مارے گئے۔ ایہہ جھوٹھے مقابلے اج تک جاری ہن۔

اس سبھ کجھ نوں برداشت کرکے جتھیدار بنے رہنا، عہدیدار بنے رہنا، میری ضمیر نے نہیں منیا۔ میں نقطہ چینی اپنی سمرتھا مطابق کیتی۔ جس دے فلسروپ چوناں وچ پنتھ نے ہی میری مخالفت کیتی۔ کمیونسٹ نوں پنتھ منّ کے مدد کیتی گئی۔ پر پرماتما نے ہر سمیں رکھیا کیتی۔ صرف انا ہی نہیں۔ ملوکا بھوندڑ نے تقریباً میری ساری قیمتی جائداد لٹّ لئی۔ جو اج تک بھی اوہناں دے قبضے وچ ہے۔ لٹن توں پہلاں پنتھ سیوا کردا ہے۔ میری سیوا بھی کیتی گئی۔ کجھ مقدمے بنائے گئے کہ میں اپنی جائداد واپس لین لئی کوئی یتن ناں کر سکاں۔ اک مقدمہ میری 1972 توں چلی آ رہی لائسنسی کاربائین دی فائیل گمّ کرکے، ودیشی نجائز اصلا رکھن دا کیس بنایا گیا۔ کیونکہ اس دی سجا 14 سال ہے۔ اک کیس میرا گھر لٹن دا بنایا گیا، جس وچ 12 سال توں میری بنن والی کمپنی دا دفتر تے میری رہائش سی۔ میری کمپنی والی کروڑاں دی جائداد ہی نہیں لٹی، بلکہ میرے گھر دا سارا سامان بھی لٹّ لیا۔ اپرلی منزل توں نیچے کھڑے ٹرکاں اپر گھر دے سارے سامان لون-آٹا برتن، بسترے، منجے، فرنیچر آدی دے نال شرابی لیبر نے شری گورو گرنتھ صاحب، گیتا، آدی تقریباً دو ہزار دھارمک پستکاں بھی سٹّ دتیاں۔ ایہہ سرکاری ڈاکہ سی۔ کیونکہ اس دی اگوائی لوکل اے ایسّ آئی کر رہا سی۔ جو خود پولیس کپتان نے نیوکت کیتا سی۔

جد مے اس سبندھی رپٹ درج کراؤن خاطر، پولیس کپتان نوں ملن گیا تاں باہر پولیس مینوں گرپھتار کرن لئی آ پہنچی۔ میں بچ کے سیشن ججّ صاحب دی کوٹھی گیا، تاں رپٹ درج کرواؤن دا موقع تاں مل گیا۔ پر میرے اپر رپٹ درج کراؤن دا ہی کیس بنا دتا گیا۔ کہ اسنے ایہہ رپٹ درج کرواکے سکھ بھاونانواں بھڈھکائیاں ہن۔ اک ہور کیس وچ میرے تے جو دوش لائے گئے، اوہناں دی قید 45 سال بندی سی۔ ایہہ کیس میری کمپنی دا دفتر کھوہن لئی بنایا گیا سی۔ ججّ صاحب نے آپ کمیشن بنا کے پڑتال کرائی، کیس بالکل ہی نہیں سی بندا۔ کیونکہ جس گھر وچ مینوں ہتھیاراں نال حملہ کرن دا دوشی بنایا گیا سی۔ اس گھر وچ اصل وچ میرا باراں سالاں توں کمپنی دا دفتر تے رہائش سی۔ مکان وچ میرے سوا ہور کوئی رہندا ہی نہیں سی۔ ایہہ سی بادلشاہی راج دا اک کرشماں۔ ایہہ مکان کمپنی دے نام ہی کشٹمری لا دے ادھین خریدیا گیا سی۔

مینوں جائداد لٹن دا کوئی ہرکھ نہیں۔ پرماتما ہی جائداد دین والا ہے۔ پرماتما دے گھر کوئی گھاٹ نہیں ہے۔ انج بھی مینوں ہن جائداد دی لوڑ نہیں۔ بچے اپنے روزگار تے ہن۔ میری دال روٹی لئی مینوں پنشن ملدی ہے۔ پر ڈونگھا صدمہ، گورو گرنتھ صاحب نوں تقریباً دو ہزار دھارمک گرنتھاں سمیت، سردول گڑ دی اک نہر دے پل اپر، ایہناں دا مدعا کھپاؤن لئی، اگّ دے حوالے کر دتا گیا۔ دو دن ایہہ بھریا ٹرکّ پولیس کپتان بٹھنڈہ دی اپنی کوٹھی دے ساہمنے کھڑھا رہا۔ ٹرکّ دے ڈرائیور نوں بھی ایہہ احساس نہیں سی کہ اس توں اجیہا کارا کروایا جاوے گا۔ ٹرکّ خالی نہیں سی کروایا جا رہا۔ اس لئی اس نے پولیس کپتان دی کوٹھی دے ہی ساہمنے کھڑھا کر دتا سی۔

منکھ آس نال ہی جیوندا ہے۔ میننوں بھی آس سی کہ اک دن آئے گا جد بادلشاہی ہار جائے گی۔ بادلشاہی نوں ہراؤن لئی کیپٹن صاحب لئی ہر قربانی کیتی۔ آخر اک دن آ ہی گیا بادلشاہی ہار گئی۔ کیپٹن شاہب جت گئے۔ پر آہ کی بھانا ورت گیا۔ جسنے ہتھ وچ گٹکا صاحب لیکے بھرے اکٹھ وچ بھرشٹاچار ختم کرن دا پرن کیتا سی۔ لوکاں نوں انیکاں وشواس دعائے سن۔ اوہ آپ ہی ستھا سمبھالدیاں بھرشٹاچار دا بھائیوال بن گیا۔ بھرشٹاچار دا رکھوالا بن بیٹھا۔ سبھ لٹاں معاف۔ سبھ گناہ معاف۔ سبھ ظلم معاف۔ خیر ہور انتظار کرو۔ ربّ دے گھر دیر ہے۔ ادھیر نہیں ہے۔

میری کمپنی، جس دی خاطر ایہہ مکان لیا گیا سی۔ نہیں سی چل سکی۔ کیونکہ میرے کینیڈیئن پارٹنر نے مشینری بھیجن توں انکار کر دتا سی۔ اس لئی مے اس 6 کنال دے مکان نوں سرب دھرم مندر بناؤن دا فیصلہ کیتا سی۔ کیونکہ ایہہ میرے پروار دی جدی جائداد نہیں سی۔ اجھ تاں کسے سیاسی آدمی ولوں کوئی دھارمک استھان بناؤنا اک پھراڈ ہی سمجھیا جاندا ہے۔ پر پرماتما نے ہر آدمی، وکھو وکھ چہرہ تے وکھو وکھ سبھا، سوچ، دے بنائے ہن۔ میں اپنے کولوں لکھاں روپئے لاکے پنڈ دا گرودوارہ صاحب شرومنی کمیٹی توں آزاد کروایا ہے۔ شرومنی کمیٹی نے ہزاراں گورو گھراں تے نجائز قبضے کرکے ستھانک لوکاں توں سیوا کھوہ کے ایہناں نوں خوب لٹیا ہے۔ ساڈے پنڈ جلال دا ایہہ پہلا کیس ہے جدوں شرومنی کمیٹی ہاری ہے۔ اس فیصلے دے ادھار تے، ہزاراں گورو گھر، واپس اوہناں لوکاں نوں مل جان گے، جنہاں نے اپنی جائداد دیوے، سیوا کرکے ایہناں دی تل پھلّ نال اساری کیتی ہے۔ میں دس کو سال کجھ طاقت وچ بھی رہا ہاں، جنی کو طاقت ملوکا صاحب نوں ملی ہوئی سی۔ میں نہ ہی الیکشن سمیں، اتے ناں ہی کسے کم دھندے والے توں، اک روپیہ بھی فنڈ نہیں منگیا۔ چاہ دی پیالی، کئی ہم سفراں نے، پٹیالے دے بسّ اڈے اپر، ضرور پیا دتی سی۔

جلال دے گرودوارہ صاحب وچ ماہل پوڑیاں کھیر پرشادا نال اکوتری کروائی۔ کیونکہ میں اس استھان دا سول ٹرسٹی ہاں۔ پر سنگت گولک گن کے اسے سمیں بینک وچ جماں کروا دندی سی۔ مے ہتھ تک نہیں لایا۔ میں ایہہ کجھ اپنی وڈیائی کرن لئی نہیں دسّ رہا، بلکہ ایہہ دسن لئی کہہ رہا ہاں کہ مے راجنیتک نہیں۔  راج نیتی دی بکھسش تاں پرماتما نے اچانک کر دتی سی۔ پر میں ہریک برائی دے خلاف خطرہ ملّ لے کے بھی سنگرام شروع کیتا ہے۔ گورو گرنتھ صاحب دی اس بے ادبی دی، سی بی آئی پڑتال دی منگ کرن لئی، مے ہائی کورٹ وچ کیس کیتا۔ لکھنپال میرا وکیل سی۔ اس کیس وچ دونوں بادل پولیس کپتان تے ڈی جی پی بائی نیم دوشی بنائے گئے سن۔ حالاں کہ اس سمیں بادل سرکار سی۔ لکھنپال جی نے سرکار توں اشیرواد لین خاطر، مینوں غلط تاریخ دس کے، میری غیر حاضری وچ، کیس ڈسمس ان ڈپھالٹ کروا دتا سی۔

میرا لائسنس ضبط کر لیا۔ مینوں ختم کرن دے کئی اپرالے ملوکا صاحب نے کیتے۔ پر اکال راکھا ہے۔ مینوں ناں جائداد دا دکھ ہے۔ ناں میرے نال ہوئے ظلم دا۔ مینوں دلی صدمہ گورو گرنتھ صاحب نوں پرکاش ہندے ہوئے (کیونکہ گرنتھی سرکار نال رل گیا سی، اس نے سکھ ااسن نہیں سی کیتا) اٹھاکے اگن دے حوالے کرن دا ہے۔ ایہہ پیڑا مینوں اکلیاں ہی سہنی پئی سی۔ پر میرے من نوں کجھ راحتَ ملی، جدوں جرنیل سنگھ ہمیرگڑھ دے، منوں جذبات نے ابالا لیا۔ میری جرنیل سنگھ نال کوئی بھی سانجھ نہیں سی۔ پر جرنیل سنگھ دے کارج نے میرا درد کجھ گھٹّ ضرور کیتا۔ اس لئی میں اوہناں دی رہائی سمیں اوہناں دے درشن کرن گیا سی۔

منکھ آس نال ہی جیوندا ہے۔ آس رکھی کہ پرماتما دے گھر دیر ہے، اندھیر نہیں ہے۔ کیپٹن صاحب میرا سدھو بھائی چارا ہن۔ میرے وڈیاں دی مہراج نال سانجھ ہے۔ ایہناں لٹّ دا خاتمہ کرن دا نعرہ دتا۔ مے ایہناں دی اپنی سمرتھا مطابق وفاداری نال مدد کیتی۔ ایہناں مینوں ٹکٹ دے یوگ بھی سمجھیا۔ دلی توں جسی صاحب نوں کیہا کہ اوہ میرے کاغذ بھرواؤن۔ جسی صاحب خود جلال آئے۔ اگلے دن میرے سائین لے کے بٹھنڈہ کانگرس دے جنرل سکتر، کے کے سنگلا صاحب نے چنڈی گڑھ پہنچائے۔ پر میں موتی محلّ جا کے مہاراج جی نوں بینتی کیتی کہ میں الیکشن لڑن دے سمرتھّ نہیں ہاں۔ اس دے دو کارن سن۔ پہلا ایہہ کہ مینوں بابو کانسی رام نے دسّ دتا سی کہ دلی وچ سکھگھات دی ویونتبندی کویں کیتی گئی۔ اس لئی نیہرو خاندان گناہ گار ہے۔ دوجا کارن میری ضمیر سی۔ پچھلی الیکشن وچ میں کانگرس نوں نندیا سی۔ ہن میں اسے منہ نال اوہناں ہی لوکاں دے ساہمنے چنگی کویں کہاں گا۔

پھیر بھی مینوں کیپٹن صاحب توں بہت آساں سن۔ پر جد اوہناں بادل صاحب دی مضبوطی لئی اپنے خاص آدمیاں توں استعفے دعا کے، بادل شاہی دیاں ٹکٹاں تے جتا دتے، تاں میریاں آساں تے پھر پانی پھر گیا۔

جد 2013 وچ اناں ہزارے لہر چلی تاں مینوں پھر کجھ آس بنی تے میں اناں جی نوں پنجاب لیاؤن دے یتن کرن لگا۔ پنج مارچ نوں اوہناں دی سبھا وچ شامل ہویا سی[